Beschrijving / smaak
Muña kan variëren in grootte, afhankelijk van de variëteit, en is een struik die veel vezelige stengels groeit met kleine groene bladeren en witte bloemen. De houtachtige stengels zijn lichtbruin tot bleekgeel en de geveerde bladeren zijn heldergroen en glad met platte, gebogen randen. Er is ook een prominente, lichtgroene nerf met veel kleinere nerven die zich over het midden van de bladeren uitstrekken. Muña-bladeren zijn zeer geurig en wanneer ze worden geplet, geven ze een intens, verkwikkend, muntachtig aroma af. De bladeren delen ook een muntachtige smaak en zijn knapperig met een aardse, groene en kruidige smaak.
Seizoenen / beschikbaarheid
Muña is het hele jaar door verkrijgbaar.
Actuele feiten
Muña, botanisch geclassificeerd als Minthostachys mollis, is een houtachtige struik afkomstig uit Zuid-Amerika en behoort tot de Lamiaceae-familie, samen met munt, oregano en rozemarijn. Meestal groeien ze langs hellingen op grote hoogten tussen 2500-3500 meter boven zeeniveau, er zijn veel verschillende soorten Muña die tot een meter hoog kunnen worden. De drie meest voorkomende soorten van Muña zijn Common Muña, Goto Muña en Pacha Muña, en elke variëteit varieert in grootte en vorm. Muña, ook bekend als Andesmunt, Poleo, Tipo en Tipollo, wordt sinds het tijdperk van het Inca-rijk geoogst in de hooglanden en is een van de weinige planten die groen blijven bij koude temperaturen. Peruanen geven de voorkeur aan muña vanwege zijn geneeskrachtige eigenschappen, en de bladeren worden voornamelijk als thee gebruikt.
Voedingswaarde
Muña is een uitstekende bron van calcium, ijzer en fosfor.
Toepassingen
Muña kan zowel in verse als in gedroogde vorm worden gebruikt om een medicinale thee te maken. De bladeren zijn gedrenkt in kokend water en hebben een muntachtige, aardse smaak en de thee wordt traditioneel geserveerd bij de maaltijden of wordt gebruikt als een kruidengeneesmiddel bij ziekte. De bladeren kunnen ook worden gebruikt om etherische oliën te maken waarvan wordt aangenomen dat ze de maag helpen kalmeren. In culinaire bereidingen kan Muña in soepen, stoofschotels en sauzen worden gegooid. In Peru bevat de traditionele shihuayro Muña-bladeren met gemalen maïs, bonen, erwten of vlees en wordt het gemengd met specerijen en kruiden voor extra smaak. Muña-bladeren worden ook gebruikt in chupes, een romige stoofpot met veel verschillende variaties, waaronder garnalen, vlees, eieren, een pittige bouillon, Muña en gekookte groenten. Muña past goed bij erwten, maïs, tomaten, aardappelen, oregano, queso-fresco, rijst en bonen. De bladeren, indien vers, moeten binnen 1-2 dagen worden gebruikt en in de koelkast worden bewaard. Gedroogde bladeren kunnen een jaar worden bewaard in een afgesloten verpakking op een koele, droge en donkere plaats.
Etnische / culturele info
Muña wordt in Peru generaties lang doorgegeven als een genezend middel en wordt verondersteld het lichaam te helpen zuiveren. Muña wordt uit de bergen geoogst, in kleine bundels gebonden en op de markt verkocht, en wordt gebruikt om maagpijn te verzachten, de spijsvertering te verbeteren en de symptomen van verkoudheid te verminderen. Het kruid wordt ook verkocht in kleine bundels die bekend staan als asnapa met kruiden zoals huacatay, peterselie en koriander en worden gebruikt om te koken. Naast medicinaal gebruik, wordt Muña in huistuinen gekweekt als een plant om insecten af te weren en wordt het vaak in huishoudens opgehangen om vlooien en vliegen te voorkomen. Boeren planten het kruid ook naast aardappelgewassen als een natuurlijk insectenwerend middel en de bladeren kunnen kieming in de knollen helpen voorkomen.
Geografie / geschiedenis
Muña komt oorspronkelijk uit het Andesgebergte van Zuid-Amerika en groeit al sinds de oudheid in het wild. Tegenwoordig is de plant nog steeds gelokaliseerd in de koude hooglanden en wordt hij ook op kleine schaal gekweekt in huistuinen in Peru, Bolivia, Venezuela, Ecuador, Colombia, Bolivia en Argentinië.
